Τα Θεοφάνεια στο Λιτόχωρο το 1913

“Ο σταυρός δε βρέθηκε εκείνα τα Θεοφάνεια”

Έπειτα από πέντε και πλέον αιώνες τούρκικης σκλαβιάς, η Μακεδονία λευτερώθηκε επιτέλους και λίγους μήνες μετά οι Λιτοχωρίτες γιόρτασαν τα Θεοφάνεια με ξεχωριστή λαμπρότητα. Τα σπίτια άδειασαν από ανθρώπους και όλοι οι κάτοικοι, άνδρες και γυναίκες, μεγάλοι και μικροί, πλημμυρισμένοι από εθνικό ενθουσιασμό ακολούθησαν τα σίχνα από τις εκκλησίες του αγίου Δημητρίου και του Αγίου Νικολάου, στο “Λάκκο” για να παρακολουθήσουν την τελετή της κατάδυσης του σταυρού.

Για πρώτη φορά πλήθος από ελληνικές σημαίες συνόδευαν τα Σίχνα στην κεφαλή της πομπής. Τα «κύριε ελέησον» των πιστών ηχούσαν τώρα περισσότερο σα δοξολογία παρά σαν ικεσία.

Η εικόνα γύρω από το χώρο της κατάδυσης αυτά τα Φώτα ήταν πραγματικά πολύ διαφορετική από τα προηγούμενα. Ποιος να το ‘λπιζε αλήθεια!

Ακόμη κι ένας φωτογράφος έστησε απέναντι τη μηχανή του προκαλώντας την περιέργεια μερικών Λιτοχωριτών, που δεν είχαν ξαναδεί παρόμοιο πράγμα. Ένας συμπατριώτης τους μετανάστης που είχε επιστρέψει πρόσφατα από την Αμερική, έφερε μια φωτογραφική μηχανή και θεώρησε ότι του δινόταν μια σπάνια ευκαιρία να βγάλει φωτογραφίες από τη μεγάλη γιορτή. Μερικές γριές που βρίσκονταν εκεί κοντά αναρωτήθηκαν «τι ειν’ τούτο πάλι…» κι όταν πληροφορήθηκαν πως το «μηχάνημα» βγάζει εικόνες από πρόσωπα και πράγματα το θεώρησαν διαβολικό κουτί και σταυροκοπήθηκαν.

Το τελευταίο δε θα είχε καμία συνέχεια, αν δε συνοδευόταν από μια κακιά σύμπτωση μοναδική στα λιτοχωρίτικα χρονικά: ο σταυρός, που καταδύθηκε σε λίγο από τους ιερείς, δε βρέθηκε παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των παλικαριών που βούτηξαν στα παγωμένα νερά του Ενιπέα και οι βουτηχτάδες αναγκάστηκαν να αποσυρθούν έπειτα από λίγη ώρα απογοητευμένοι και παγωμένοι.

Όλοι οι παρευρισκόμενοι απορούσαν πως χάθηκε και τι απέγινε ο σταυρός και μόνο οι γριές που  γκρίνιαζαν για το σατανικό κουτί της φωτογραφικής μηχανής, έδωσαν την εύκολη εξήγηση πως αυτό ακριβώς ήταν η αιτία για ό,τι συνέβη και ότι εξαιτίας του ο Θεός τιμώρησε τους Λιτοχωρίτες και έκρυψε το σταυρό από τα μάτια τους και από το μάτι της διαβολικής μηχανής!

Το γεγονός χαρακτηρίστηκε μυστήριο και πέρασε καιρός για να διαλευκανθεί.

Όπως αποδείχτηκε ο σταυρός είχε παρασυρθεί από το νερό που εκτοπίστηκε από τους βουτηχτάδες και πέρασε στο ρέμα, όπου σφηνώθηκε ανάμεσα στις πέτρες. Τον βρήκαν αργότερα οι μυλωνάδες, όταν επισκεύαζαν το αυλάκι του παρακείμενου μύλου.

Λύθηκε έτσι το μυστήριο και δόθηκε απάντηση στις απορίες που βασάνιζαν τους Λιτοχωρίτες για αρκετό καιρό. Η ψυχή τους ανακουφίστηκε από το βάρος του χαμένου σταυρού και όπως κάθε σημαντικό γεγονός που τάραζε τα ήρεμα νερά της λιτοχωρίτικης ζωής πέρασε κι αυτό στη λαϊκή λιτοχωρίτικη μούσα και το σχετικό τραγούδι ακουγόταν για καιρό:

«Φέτου οι μυλωνάδες

Βρήκαν του σταυρό….»

Αθανάσιος Αδαμόπουλος «Σελίδες από το παλιό Λιτόχωρο" 1995

Σειρά “Μελέτες κι Έρευνες” Δήμου Λιτοχώρου