Πρωτουχρουνιά

Άγιους Βασιλτς κι η λειτουργία παγκυριώτκ. Κι ινώ ντγιάβαζει η ικκλησιά τ λειτουργία, ακούγουνταιν ακόμα ξικουμέν' οι Γκουντουνάδις να γυρνούν στς γειτουνιές κι να μαζών καλούδγια......Του μισμερ' οι Βασιλόπτις έδιναν κι έπιρναν. Τα ταψιά στρουγγυλά τρανά μι τς κριατόπτις να μουσκουβουλούν.... Είνι μπιριντζούδις οι Λιτουχουρίτσις οι νοικοκυρές στ’ σπιτι τσ’.

Εχ’ν συναγουνισμο ποια θα φκιασ’ τα λιπτότυρα τα φύλλα τσ’ πίτας κι τ’ν πιο αφράτ’ κι ρουδουκόκκιν’.

Παλιά έψηναν στς σπιτικοί τς φούρν. Σιγά σιγά όμους τς πάηναν όξου στς φούρν στ Τζιομπαν,στ Γκαλιου,στ Σακιλλαρ,στ Γουντσιωτ.....

Μαζωνουνταν η φαμπλια στου σουφρά. Κάθουνταν γύρου-γυρου. Εβαναν του ταψί στ’ μεσ’ κι ι πατέρας του γυρνούσι τρείς φουρες λεγουντας " κι τ’ χρον κι τ’ χρον...κι τ’ χρον" έτσ’ για του καλό.

Ύστρα ουνουματζει στου καθένα του φιλί. Κι αρχινούσαμι του αράδμα.

Τσάκα τσουκα τα πιρούνια να βρούμει σι ποιόν έπισει του φραγκου.

Ουλ τν μέρα ρουτουσαμι ι ένας τουν άλλου " ποιός βρήκει του φραγκου, τουν παρά". Κι αντι ιφχ’ες για τ’ν καλή χρουνιά.

Οι επισκέψεις στς Βασιλαδις ξικινούσαν μι τν απόλυσ' απ'ν ικκλησιά.

Γιορταζει τότι ι κόσμους τς γιουρτες τ.

Τα σπίτια καθαρά. Άμα είχει χιον θα είχαν ανοιγμένου τουν "τουρό". Στουν καλό τουν ουντά ή στου ανώι έστρουναν του καλό του στρώμα. Άναβαν του μαγγαλ’.

Άμα είχαν καλό τραπέζ του εβαναν στ μέσ'απ'του δουμάτιου κι κει απάν ακουμπούσαν κι τ’ λύμπα μι τουν κουμενου τουν καπνό, κι τα τσιγαροχαρτα. Αραντιαζαν τς καρέκλις κι τα καρικλιά.

Του προυί κυρνούσαν ρακί μι τα μκρά τα ρακουπότυρα τς δαχτλύθρις. Ύστρα κιρνούσαν του γλυκό μι τν αλλ τ λύμπα κι του κουταλάκ μέσα στου ποτήρι μι του νιρό. Αϊ παρακάτ στουν άλλου.....κι έτσ κιρνιουνταν ούλ.

Άμα υπήρχει κάνας μιζές ακλουθούσι κι άλλου πουτό. Του φουντάν ήταν του κλείσιμου απ'ν ιπίσκιψ.

Έφυγναν αυτοί, έρχουνταν άλλ κι συνιχίζουνταν οι ιπισκέψεις ως του βράδ.

Απ'τα μούρκια αρχινούσαν τα τραγούντια.

Γιατί τόσις βυζιτις, σι τόσα σπίτια, φόρτουναν τα στουμάχια, θόλουναν τα μυαλά κι άιντι

τρέκλα - μέλκα στα χιόνια ή στα καλντερίμια. Παρέις, τραγούδια.... Κι αντηχούσει του χουριό ως του προυί.....

Νίκος Ντάβανος “Λιτουχουρνή ντουπιουλαλιά" 1999

“Γραμμένου στα Λιτουχουρνά, όπως του θυμούμι ιγώ κι όπους μας διηγούντι οι τρανύτιρ’"

Έκδοση του Δήμου Λιτοχώρου, Σειρά “Μελέτες κι έρευνες”.